Kabardey - Balkar Cumhuriyeti

[Cihangir]

Kuzey Kafkasya'da Büyük Kafkas sıradağlarının kuzey eteklerinde Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir cumhuriyettir. Cumhuriyeti meydana getiren Balkarlı Türkleri Karaçaylı Türklerden ayıran Rusya, Kabardeylerle Balkarlı Türkleri birleştirerek bu cumhuriyeti kurmuştur.

Bu zorlama sonucu ortaya çıkan Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nin yüzölçümü 12.500 km2'dir.

Nüfusu 674.000 olan cumhuriyette Balkarlı Türkler 88.000'in üzerindedir. Başkenti Nalçık olan Cumhuriyette Türkler çoğunlukla dağlık ve yaylalık bölge olan güneyde yaşamaktadırlar.

Kendi aralarında Mezengi, Bezingil, Hukanlı, Çezimli ve Baksamlı gibi kollara ayrılan Balkarlılar Müslüman olup, Altay dil grubuna bağlıdırlar.

1920 yılında otonom bölge statüsü kazanan Balkarya, 1922 yılında Kabardeylerle birleştirilerek Kabardey-Balkar Muhtar Vilâyeti kurulmuş, 1936 yılında ise Muhtar Cumhuriyet olmuştur.

SSCB'nin dağılmasına yakın 1989 yılında ilk Balkar demeği "NIGIS" kurularak, bağımsızlık için faaliyete geçti. Yapılan seçimlerde az sayıda Balkarlı Türk milletvekili seçildi. 19 Ağustos 1990'da bu milletvekillerinin yaptığı kurultayda Kabardeylerden ayrılma kararı alındı. Bu arada 1990 yılında yapılan Rus Parlâmentosu seçimlerinde hiçbir Balkarlı seçimi kazanamamıştır.

Bunun üzerine Halk Teşkilâtı "Töre-Balkar Formu" kuruldu. Bu teşkilâtın başına Bahaeddin ETEZOV getirildi. 30 Mart 1991 yılında yapılan Kurultay'da bağımsızlık kararı alındı. 17 Kasım 1991 tarihinde Rusya'ya bağlı Balkariye Cumhuriyeti ilân edildi. Bu karar 19 Aralık 1991 tarihinde Kabardey-Balkar Yüksek Şurasının kararıyla yapılan referandumda da desteklendi.

Hâlen parlâmentosu, 34 bakanlı hükümeti, Cumhurbaşkanı olan Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nde, Cumhurbaşkanı eski komünist parti başkanı olup, sorunu Rus yanlısı olarak güçle çözüp, Balkariye'nin ayrılmasını istememektedir. Hükümette 3 Balkarlı Türk bakandır.

21 Kasım 1996 yılında toplanan Türk Halkları Asamblesi Balkarlılarm isteği üzerine Balkar Cumhuriyeti'nin ilân edilmesi ve Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nin terkibinden çıkarılması için siyasî bir beyanname yayımlamıştır. Şimdi Rusya Federasyonu'nun bu kararı uygulama şekli beklenilmektedir